Wat is onzekerheid?

Onzekerheid is een psychisch fenomeen. Mensen die onzeker zijn hebben vaak een slecht zelfbeeld. Je gaat vaak twijfelen over je zelfbeeld. Je gaat twijfelen aan wat je kunt en aan je eigenwaarde.  

Onzekerheid kan worden veroorzaakt door lichamelijke, sociale  en emotionele factoren en angst. Iemands persoonlijkheid en verleden hebben veel invloed op iemands zelfbeeld. Vaak wordt onzekerheid niet veroorzaakt door externe gebeurtenissen, maar voornamelijk door een negatief zelfbeeld en onrealistisch hoge verwachtingen. Deze hoge eisen kunnen een gevolg zijn van hoge verwachtingen door opvoeders tijdens je jeugd. 

Onzekerheid in relaties wordt volgens psychologen vaak veroorzaakt door het verleden. De oorzaak ligt in de meeste gevallen bij de relatie met je ouders. De benadering van ouders (en ook vrienden en andere aanverwanten) naar een kind toe, heeft invloed over hoe een kind over zichzelf gaat denken. Wanneer je als klein kind dagelijks kritiek krijgt, kun je onzeker worden. Wanneer je de kritiek begint te geloven, verergert deze onzekerheid en ontwikkel je een laag zelfbeeld. De eerste onzekerheden ontstaan op jonge leeftijd. Daarom is het vaak lastig de exacte oorzaak hiervoor aan te wijzen (Schipper, 2018) 

Hoe kenmerkt onzekerheid zich bij kinderen?

Het kan zo zijn dat onzekerheid alleen een gevoel is dat kinderen van binnen hebben. Echter kan het ook zo zijn dat het leidt tot klachten zoals:

  • Angst: kinderen gaan situaties uit de weg.
  • Eenzaamheid: Kinderen hebben weinig vrienden.
  • Faalangst: Kinderen zijn bang om fouten te maken.
  • Somberheid: Kinderen beleven weinig plezier tijdens activiteiten.
  • Sociale angst: Kinderen gaan gesprekken en sociale situaties uit de weg.
  • Er niet toe doen: kinderen denken dat hun mening niet belangrijk is.
  • Niet voor jezelf opkomen: kinderen laten over zich heen lopen.
  • Overschreeuwen: kinderen doen stoer, agressief of clownesk (Schollaart & Verhage, 2018). 

Wat kan het welbevinden van kinderen met onzekerheid verhogen?

Om het welbevinden van onzekere kinderen te vergroten is het belangrijk om te werken aan de zelfverzekerdheid van het kind. De onderstaande tips zijn hiervoor een goede basis (Psychogoed, 2019):

1. Zorg voor een veilige omgeving.

Dit kan je doen door duidelijk te zijn, grenzen aan te geven, liefde en waardering te bieden.

2. Toon begrip voor het kind en erken de gevoelens.

Ook al zie jij een gebeurtenis als iets heel kleins, het kan voor het kind heel belangrijk zijn. Neem het gevoel van het kind serieus. Hierdoor krijgt het kind het gevoel dat hij/zij er mag zijn.

3. Kijk een stapje verder dan het gedrag.

Waar komt het gedrag vandaan? Reageer niet op het gedrag, maar op het gevoel dat het kind daarbij heeft. 

Een voorbeeld dat ik heb meegemaakt is dat een kind boos is omdat hij/zij niet mee kan spelen, hierdoor duwt hij een ander kind. Reageer dan niet alleen op de duw, maar vooral op het feit dat het kind boos is. Waarom ben je boos? Ik begrijp je, wat vervelend, maar is duwen hiervoor een oplossing? Hoe kunnen we het op een goede manier oplossen?

Door begrip te tonen en vooral de aandacht te leggen op het gevoel van het kind voelt het kind zich gehoord en dat is goed voor het zelfvertrouwen.

4. Geef vertrouwen.

Geef ruimte en verantwoordelijkheid aan het kind. Wanneer het kind zich verantwoordelijk voelt en iets lukt zal het zelfvertrouwen zeker groeien.

5. Wees voorzichtig met geven van kritiek, maar blijf wel realistisch.

Kritiek ontvangen kan heel lastig zijn voor een onzeker kind. Zorg dat je voorzichtig kritiek geeft op het gedrag van een kind, en nooit op het kind zelf. Geef nooit alleen kritiek, maar geef ook een mogelijke oplossing of verbetering. Hierdoor weet het kind wat voor gedrag er wordt verwacht en hoeft het kind niet onzeker te zijn over welk gedrag er wel getoond kan worden.

Een voorbeeld uit mijn klas is dat een leerling het antwoord vaak hardop door de klas roept. Je kan de leerling hierop aanspreken door te zeggen: Fijn dat jij het antwoord zo vaak weet, maar ik heb er last van dat je voor je beurt praat. Ik wil andere kinderen ook de kans geven om na te denken en het antwoord te zeggen. Het zou fijn zijn als je een vinger opsteekt en wacht tot je aan de beurt bent.

Bij dit voorbeeld geef je kritiek op de manier waarop het kind de situatie aanpakt, maar laat je wel weten dat het fijn is dat het kind het antwoord weet. Ook geef je aan welk gedrag gewenst is. Hierdoor weet het kind welk gedrag er gewenst is, zonder dat de kritiek hem/haar afbrand. 

6. Blijf het kind stimuleren.

Wanneer een kind iets niet durft, blijf hem/haar dan toch stimuleren. Door situaties die moeilijk zijn te ontlopen zal de onzekerheid alleen maar groeien. Wanneer iets dat moeilijk is toch lukt zal het zelfvertrouwen van het kind groeien. Hierin kan je het kind kleine stapjes laten nemen en op die manier succeservaringen op laten doen.

7. Geef individuele aandacht.

Dit kan met een klas vol kinderen wat lastig zijn soms, maar het is wel belangrijk. Hierdoor voelt het kind zich gezien, gehoord en belangrijk.

8. Geef goede complimenten.

Probeer vooral complimenten te geven die gericht zijn op de inspanning die het kind moet leveren. Zoals: wat heb jij hard gewerkt of wat heb jij veel geholpen. Door dit soort complimenten groeit het zelfvertrouwen van het kind.

9. Wees een positief voorbeeld voor het kind.

Wanneer je als leerkracht onzekerheid uitstraalt kan een kind dit overnemen. Zorg dat je zelfvertrouwen uitstraalt en laat zien dat iedereen fouten maakt en dat je hiervan leert. Van dit voorbeeld leren hopelijk alle kinderen, maar vooral de onzekere kinderen.

Maak jouw eigen website met JouwWeb